با کوتاه شدن روزها و سردتر شدن هوا، کمتر کسی دوست دارد از خانه بیرون برود. مطمئناً گشت و گذار در زمستان به راحتی تابستان نیست که کفش های راحت و گشاد را به پا کنید و بیرون بزنید. اما اگر کمی متفاوت تر فکر کنید و نکات کوهنوردی در زمستان را که خدمتتان عرض می کنیم به کار بگیرید، کوهنوردی در سرما واقعاً لذت بخش می شود. کوهنوردی یکی از بهترین و جذاب ترین فعالیت هایی است که می توان در فصول سرد سال به جای لم دادن روی کاناپه و تماشای برنامه های تلویزیونی خسته کننده انجام داد. کوهنوردی با افزایش قدرت و تعادل بدن و بهبود کارکرد عضلات قلب به سلامت جسم کمک می کند. همچنین بیرون رفتن از منزل در هر چهار فصل، بازسازی روحیه و بهبود سلامت روانی را به دنبال دارد. کوهنوردی شما را از شر افسردگی های زمستانی و غم زدگی در کنج خانه های سرد و تاریک نجات می دهد.
حتی اگر کلاً زمستان را دوست ندارید، ما می خواهیم کاری کنیم که با زمستان احساس راحتی کنید و در هر چهار فصل سال از طبیعت لذت ببرید. برای همین یک راهنمای جامع برایتان تهیه کردیم که بدانید چه چیزهایی باید بردارید و چه کارهایی باید بکنید تا ایمنی و آسایش شما حین کوهنوردی تامین شود.
اصول اولیه کوهنوردی زمستانی
کوهنوردی در زمستان بیشتر از هر وقت دیگری به برنامه ریزی نیاز دارد. برای دور ماندن از اتفاقات بد و خطرات احتمالی باید در این فصل بیشتر جانب احتیاط را رعایت کرد. چند نکته بسیار مهم و اساسی که باید در کوهنوردی زمستانی مد نظر داشته باشید را در ادامه می خوانید:
- در زمستان روزها کوتاهترند؛ صبح زود از منزل خارج شوید تا به تاریکی شب نخورید.
- کوهنوردی در زمستان از کوهنوردی در تابستان زمانبرتر است. در زمستان شما با موانع بیشتری رو به رو هستید و ناخودآگاه سرعت خود را تا حد زیادی پایین میاورید. هنگام برنامه ریزی به این نکته دقت کنید.
- لوازم الکتریکی و وسایل باتری خور در هوای سرد ضعیف تر عمل می کنند. بنابراین باتری اضافه و پاور بانک همراه داشته باشید. زیاد از تلفن همراه استفاده نکنید و بیش از حد به آن وابسته نباشید.
- گاهی برف مسیرهای اصلی را می پوشاند و همین امر سبب می شود کوهنوردان وارد بیراهه شوند. از قبل مسیر را تعیین کنید و نقشه راه را همراه داشته باشید.
- فعالیت جسمی در هوای سرد کالری بیشتری می سوزاند؛ پس باید تغذیه خوبی داشته باشید. از مواد غذایی استفاده کنید که بدن شما را گرم نگه دارد.
- کم آبی بدن، باعث تسریع سرمازدگی می شود؛ به اندازه کافی آب بنوشید. اگر احساس تشنگی کردید، یعنی آب بدنتان کم شده و باید آب بنوشید.
راهکارهایی برای گرم نگه داشتن بدن در کوهنوردی زمستانی
مطمئناً اگر تجهیزات مناسب داشته باشید، از تفریحات زمستانی بیشتر لذت خواهید برد. اما چند راهکار برای گرم نگه داشتن بدن وجود دارد که می تواند موثر واقع شود.
- فلاسک را با یک نوشیدنی داغ پر کنید
یکی از کارهای مورد علاقه کوهنوردان، پر کردن فلاسک با نوشیدنی های خوشمزه و داغ است تا در سرمای کوهستان از نوشیدن آن لذت ببرند. هات چاکلت، آب سیب داغ، چای و حتی سوپ رقیق برای جرعه جرعه نوشیدن در طول مسیر گزینه های بسیار خوبی هستند. از آشامیدن نوشیدنی های الکلی در هوای سرد خودداری کنید؛ الکل دمای بدن را ناگهان کاهش می دهد.
- به اندازه کافی آب بنوشید
در برنامه های کوهنوردی زمستانی، از کمل بک با نی عایق شده و یا بطری های مقاوم به دمای محیط استفاده کنید. عایق بودن بطری و کمل بک از یخ زدن آب در دهانه و یا در نی در دمای بسیار پایین جلوگیری می کند. اگر بطری آبی دارید که عایق نیست، آن را در کلاه یا جوراب پشمی بپیچید تا دمای محیط به آن نفوذ نکند.
- با خورشید راه بروید
در روزهای گرم تابستان شما تمام تلاشتان را می کنید که از نور خورشید دور بمانید. در زمستان، این مسئله کاملاً برعکس می شود. هنگام برنامه ریزی برای برنامه کوهنوردی در زمستان، ساعت هایی که خورشید به بالاترین نقطه می رسد را انتخاب کنید. به محض این که خورشید پایین بیاید و پشت تپه ها پنهان شود، دما به طرز قابل توجهی افت پیدا می کند. اگر می خواهید غروب آفتاب را از فراز کوهستان تماشا کنید، توصیه می کنیم زیاد از مسیر اصلی فاصله نگیرید و به اندازه کافی لباس گرم همراه داشته باشید.
- با بالا رفتن از سربالایی گردش خون را افزایش دهید
درست مثل بالا رفتن از پله ها، قسمت های سربالایی مسیر در یک کوهنوردی زمستانی سرعت پمپاژ قلب را افزایش می دهد. بهبود گردش خون، دمای داخلی بدن را بالا می برد و حالتان را جا می آورد.
- میان وعده های کوچک بردارید
بدن برای گرم ماندن در زمستان بیش از هر زمان دیگری کالری می سوزاند. میان وعده های پروتئینی انتخاب کنید که به شما انرژی بدهند. میان وعده هایی که برای کوهنوردی زمستانی انتتخاب می کنید، باید راحت سرو شوند، طوری که برای خوردن میان وعده نیاز به توقف نداشته باشید. درست کردن ساندویچ و دیزاین کردن بشقاب را برای خانه و پیک نیک نگه دارید. اگر مجبور باشید در کوهستان مدت زمانی را برای خوردن میان وعده بایستید، دمای بدن کاهش پیدا می کند و عضلات باید فشار زیادی را به خود تحمیل کنند تا دوباره گرم شوند.
لباس مناسب برای کوهنوردی در زمستان
رمز راحتی در کوهنوردی زمستانی، گرم و خشک نگه داشتن بدن می باشد. اگر هنگام کوهنوردی در زمستان عرق می ریزید، یعنی در لباس پوشیدنتان اشتباه کرده اید. در این شرایط تن و لباستان مرطوب و سرد می شود. در ادامه چند پیشنهاد برای نحوه لباس پوشیدن در کوهنوردی های زمستانی به شما می دهیم.
بالا تنه
وقتی در سرما کوهنوردی می کنید، باید برای گرم نگه داشتن بالا تنه، سه لایه لباس بپوشید:
- لایه زیرساز
- لایه عایق ساز
- رویه
اگر احساس گرما کردید، یک لایه را در بیاورید تا عرق نکنید. از پوشیدن لباس های نخی و پنبه ای خودداری کنید. لباس های نایلونی رطوبت را جذب می کنند، از خود عبور می دهند و سریع خشک می شوند.
پایین تنه
برای پوشش پایین تنه چند گزینه در اختیار دارید. اگر دمای هوا خیلی پایین باشد و یا برف شدیدی ببارد، باید یک لایه زیرساز و یک لایه ضد آب بر تن کنید. می توانید از شلوار اسکی استفاده کنید و یا زیر شلوارتان لگینگ پشمی و گرم بپوشید تا پاهایتان گرم بماند.
دست ها
همیشه دستکش همراه داشته باشید. وقتی در هوای سرد کوهنوردی می کنید، دستانتان گرم می شوند و در این شرایط یک جفت دستکش سبک ضد آب کفایت می کند.
پاپوش
برای کوهنوردی در برف باید پوتین و بوت به پا کنید. بوت های ضد آب و معمولی کوهنوردی نیاز شما را برطرف می کنند. اما اگر زمان زیادی را در زمستان به کوهنوردی و طبیعت گردی اختصاص می دهید، بیشتر هزینه کنید و یک بوت کاملاً عایق تهیه کنید. بوت های عایق نسبت به بوت های کوهنوردی نرمال خیلی بهتر دما را در خود نگه می دارند؛ خصوصاً اگر از جوراب پشمی استفاده کنید. اگر از میان برف کوبیده نشده عبور می کنید، با پوشیدن ساق بند از ورود برف به داخل کفش جلوگیری کنید. حتماً یک جفت جوراب اضافه در کوله داشته باشید که در صورت خیس شدن جوراب ها سریعاً آنها را عوض کنید.
جلوی هدر رفتن گرما را بگیرید
میزان زیادی از حرارت از بالای سر هدر می رود. علت آن هم این است که معمولاً همه جای بدن به غیر از سر پوشیده می شود و حرارت راهی جز سر و صورت برای فرار پیدا نمی کند. استفاده از کلاه، راهکاری است که برای حفظ حرارت بدن پیشنهاد می شود. حتی اگر اهل کلاه گذاشتن نیستید، یک کلاه بردارید تا در شرایط اضطراری از آن استفاده کنید.
یخ شکن
جدا از گرم و خشک نگه داشتن بدن، برای راحتی و امنیت بیشتر باید لوازم و تجهیزاتی برای خود تدارک ببینید. کوهنوردی در زمستان یعنی رفتن به دل یخ و برف؛ بنابراین باید پا چسبندگی و اصطکاک خوبی با زمین داشته باشد تا سر نخورید. بوت های مخصوص برف و یخ نوردی و یخ شکن گزینه های خوبی برای کوهنوردی در زمستان به شمار می روند.
بعضی از یخ شکن ها میخ های بزرگتری دارند و مقاوم تر هستند که برای کوهنوردی بر روی شل آبه های یخی و سراشیبی لغزنده بسیار ایده آل هستند. یکی از مزیت های یخ شکن این است که هر وقت بخواهید آنها را می بندید و باز می کنید. هر چند بستن یخ شکن باعث سنگین شدن کفش می شود، اما این سنگینی به حدی نیست که آزاردهنده باشد و یا در کوهنوردی شما اخلال ایجاد کند.
کفش های برفی فریمی فلزی هستند که در کفش جا می افتند و برای برف با عمق زیاد مناسب هستند. این کفش ها پهنای بیشتری نسبت به کفش دارند و همین باعث می شود تعادل فرد روی برف بیشتر باشد. بسته به میزان مهارت کوهنورد و عمق برف می توانید از کفش های برفی متنوع و متناسب با وضعیت استفاده کنید.
نکات ایمنی برای کوهنوردی در زمستان
در برنامه های کوهنوردی زمستانی، ایمنی حرف اول را می زند. بالا بودن ایمنی در کوهستان باعث می شود به شما و دوستانتان بیشتر خوش بگذرد و نگرانی هایتان تا حد زیادی کاهش پیدا کند. پس برای حفظ ایمنی و بیشتر لذت بردن از کوهنوردی از دستورات زیر پیروی کنید:
- قبل از خروج از منزل، وضعیت آب و هوا را چک کنید. اگر هوا مه آلود یا طوفانی باشد، احتمال گم شدن افراد بیشتر می شود. سعی کنید در روزهای زمستانی که دید کم است به کوهنوردی نروید. حتی وقتی به مساعد بودن هوا شک دارید، از خانه خارج نشوید.
- با محیط بانی منطقه تماس بگیرید و وضعیت را جویا شوید.
- اگر برنامه کوهنوردی خود را به صورت گروهی چیده اید، بر اساس توانایی های ضعیف ترین فرد گروه برنامه ریزی کنید.
- همیشه برنامه خودتان را با یک دوست و یا یکی از اعضای خانواده در میان بگذارید. باید ساعت رفت و برگشت، مقصد، اسامی همراهان، نقشه راه و هر چیز دیگری که به نظرتان مهم است، در اختیار فرد مورد نظر بگذارید.
- همیشه آمادگی بد شدن شرایط را داشته باشید.
- اگر لوازم و تجهیزات زمستانی تهیه کردید، قبل از شروع برنامه کار با آنها را یاد بگیرید.
- لوازم ضروری را بر اساس فهرست ارگان های مربوطه تهیه کنید و همراه داشته باشید.
- نقشه خوب و خوانا، قطب نما و GPS چیزهایی هستند که باید حتماً همراه داشته باشید.
بهمن و ایمنی در کوهستان
بهمن چیزی نیست که فقط در جاهای دورافتاده اتفاق بیفتد و اسکی بازها با آن مواجه شوند. هرکس که در زمستان در مسیر کوهستان قدم می گذارد، باید چیزهایی راجع به بهمن بداند و از وارد شدن به مناطق بهمن گیر خودداری نماید.
قبل از چیدن برنامه، در مورد کوهستانی که انتخاب کرده اید، تحقیق کنید. باید بدانید احتمال ریزش بهمن در آنجا چقدر است و اصلاً بهمن چگونه و چه زمانی اتفاق می افتد. اصولاً بهمن به دو شکل اتفاق می افتد؛ برف پاشیده از هم یا برف های به هم چسبیده تخته ای. بهمن هم با برف خیس و آبدار اتفاق می افتد و هم با برف خشک و پودری. بهمن تخته ای وقتی اتفاق می افتد که یک تخته برف به صورت یکجا سر بخورد و پایین بیفتد.
چهار فاکتور در ریزش بهمن دخیل هستند: تخته برف لغزنده، برف پشته، وجود لایه ای ضعیف در برف پشته و یک محرک. ما بر روی کوهستان و برف کنترل نداریم، اما می توانیم خودمان را کنترل کنیم. بنابراین شما و دوستانتان باید برای دوری از خطرات بهمن نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
- قبل از رفتن وضعیت آب و هوا و ریزش بهمن را با یک منبع موثق چک کنید.
- اگر کوهنورد ماهری نیستید، طبیعتاً نمی توانید برف شل و مناطق بهمن گیر را تشخیص دهید. در این مورد تحقیق کنید تا بدانید برف های خطرناک چه شکلی هستند.
- دیدن جای پای نفرات قبلی به این معنی نیست که آنها مسیر درست را طی کرده اند.
- وقتی کوهستان مملو از برف و یخ باشد، هیچ چیز شوخی نیست. باید تمامی موارد ایمنی را رعایت کنید و تجهیزات لازم را داشته باشید.
- حتماً با همسفرها مشورت کنید. اگر خیالتان از بابت چیزی راحت نیست، حتماً به دیگران بگویید.
- اصلاً ایرادی ندارد که قبل از رسیدن به مقصد دور بزنید و برگردید. خیلی از اتفاقات ناگوار در کوهستان، به خاطر اصرار کوهنوردان برای رسیدن به قله رخ داده است.
- اگر کوهنوردی در زمستان را دوست دارید و چند بار در زمستان به کوه می روید، حتماً وسیله ای تهیه کنید که گروه های امداد و نجات بتوانند با آن شما را پیدا کنند. اگر چنین دستگاهی تهیه کردید، پیش از رفتن کار با آن را یاد بگیرید.
سرمازدگی
سرمازدگی هنگامی اتفاق می افتد که حرارت داخلی بدن افت پیدا کند و عملکرد عادی عضلات و مغز مختل شود. سرمازدگی اجازه نمی دهد خوب فکر کنید و شاید به همین دلیل به برگشت فکر نکنید. قبل از رفتن به کوهنوردی زمستانی باید علایم هشداردهنده را بشناسید که اگر دوستتان دچار سرمازدگی شد به سرعت تشخیص دهید.
شرایطی که سرمازدگی در آن اتفاق می افتد:
- دمای پایین
- پوشش نامناسب و عدم برخورداری از تجهیزات
- خیسی و رطوبت
- خستگی، کم آبی بدن، سوء تغذیه
- مصرف الکل؛ الکل رگ ها را گشاد می کند و موجب هدر رفتن حرارت می شود.
علایم سرمازدگی:
- لرزش شدید و غیرقابل کنترل
- تلکم بریده بریده و ناتوانایی در برقراری ارتباط با سایرین
- لمس شدن بدن و خواب آلودگی شدید